ნანა ექვთიმიშვილი - ქართველის პრობლემა ისიცაა, რომ ძალიან ლოკალურად ფიქრობს, თავის უბანს და სახლს ვერ ცილდება

ქუთაისში რამოდენიმეწლიანი პაუზის შედეგ კინოთეატრი ამოქმედდა. კინოთეატრ „სულიკოს“ თავისი ფუნქცია  „ახალგაზრდულმა ცენტრმა" დაუბრუნა, რომელმაც კინოსეზონი ბოლო წლების ერთ-ერთი ყველაზე წარმატებული ქართული ფილმით „გრძელი ნათელი დღეები“ გახსნა. 

ფილმის ქუთაისურ პრემიერას ავტორები ნანა ექვთიმიშვილი და საიმონ გროსი, ასევე მსახიობები მარიამ ბოკერია და ლიკა ბაბლუანი ესწრებოდნენ.

newpress.ge ფილმის რეჟისორს ნანა ექვთიმიშვილს გაესაუბრა. რომელმაც ფილმის (და არა მარტო) გარშემო დასმულ კითხვებს უპასუხა. 

- ფილმის „გრძელი ნათელი დღეები“დასაწყისში მითითებულია, რომ მოქმედება ხდება 1992 წელს, თუმცა ეს მინაწერი რომც არ ყოფილიყო ფილმში ისე არის ნაჩვენები გარემო, ატმოსფერო, რომ მაყურებელი მაშინვე ხვდება, რომ მოქმედება გასული საუკუნის 90-იან წლებში ხდება. როგორ მოხერხდა ამის გაკეთება და  რამდენად მნიშვნელოვანია ფილმისთვის ატმოსფერო და ფონი?

- ჩვენთვის ძალიან მნიშვნელოვანი იყო ატმოსფერო, რადგან ფილმის გმირები იმ ატმოსფეროდან დამოუკიდებლად არ ფუნქციონირებენ. რაც უნდა კარგად შეასრულოს  მსახიობმა როლი, კარგი სცენარი დაიწეროს, კარგი დიალოგებით,  ყველაფერი აზრს კარგავს თუ  ფონი და სამყარო არ არის სათანადო. გარემო, რაშიც ცხოვრობენ  გმირები, ორგანული უნდა იყოს მათთვის. ფილმის მხატვარი იყო კოტე  ჯაფარიძე, კოსტიუმების მხატვარი მედეა ბაქრაძე.  კოტე ჯაფარიძესთან ერთად თბილისში  ყველა კუთხე-კუნჭული დავიარეთ და ისეთი ადგილები ავირჩიეთ, სადაც გასული საუკუნის  90-იანი  წლების შემდეგ თითქმის არაფერი შეცვლილა. ეს ყველაფერი საჭირო იყო  არა იმიტომ, რომ ეფექტი მოგვეხდინა,  უბრალოდ ფონი ეს არის პასიური წევრი, პასიური პერსონაჟი იმისათვის, რომ გმირების ნამდვილი ხასიათი წარმოჩინდეს. ფილმი ორი წლის წინ გადავიღე, ამიტომ  რთული იყო "90-იანების პოვნა", რადგან იცვლება ყველაფერი, სადღაც ანტენა ჩნდება, სადღაც კონდიციონერი, სადღაც ახალი კედელი, ქუჩა და ა.შ. მაგრამ  მაინც შევძელით ასეთი ადგილების მოძებნა. სამაგიეროდ ინტერიერის პოვნა აღმოჩნდა შედარებით ადვილი, იმიტომ რომ სახლებში და ბინებში ბევრი არაფერი შეცვლილა. ვინც რემონტი არ გააკეთა მათ სახლებში, ფაქტობრივად, ისევ იმ დროს ვიპოვით.

- შეიცვალა გარემო, ინფრასტრუქტურა მოწესრიგდა ასე თუ ისე, მაგრამ რამდენად გაიზარდა საზოგადოება? თქვენი ფილმი ბევრ პრომლემას აჩვენებს ის რაც 90-იანებში იყო, მაგრამ ეს პრობლემები რჩება ძალაში დღესაც, იქამდე უფრო გართულებული ფორმით, მაგალითად, ფილმში ჩანს ძლიერის მიერ სუსტის ჩაგვრა, როდესაც ზრდასრული მამაკაცი სცემს პატარა გოგონას, თუმცა ეშინია კუნთებიანი კაცების, მამაცი არის როცა ხროვადაა, თუმცა მარტო ვერაფერს ბედავს... ყველაფერმა ამან გარკვეული ასოციაციები გააჩინა (თუნდაც 17 მაისთან) და რა არის ამის მიზეზი, რომ ძალიან ბევრი მენტალური პრობლემა ვერ გადაიჭრა და კიდევ უფრო გართულდა?

- მიზეზი არის ის, რომ არ ვიაზრებთ, არ ვსაუბრობთ ამაზე,  ვცხოვრობთ დღევანდელი დღით. შეიძლება რაღაცების სურვილი გვაქვს, მაგრამ  გარკვეულ სიზარმაცესთანაც არის დაკავშირებული, რომ არ ვაკეთებთ ამას. რადგან საამისოდ უნდა  ადგე, გაშიფრო, რაღაცნაირად გააანალიზო ის რაც ადრე მოხდა.

რაც დრო გავიდა, რაც გავიზარდე, მერე წავედი საზღვარგარეთ და დავბრუნდი უფრო და უფრო ვისწავლე ისტორიის შეგრძნება. როცა ჩემი გმირების ასაკის ვიყავი, მეჩვენებოდა, რომ ცხოვრება  უსასრულოა. რაც უფრო იზრდები, ხვდები თუ რას ნიშნავს ათი წელი შენს ცხოვრებაში, ან  20 წელი. ასევე, არის საზოგადოებისთვის და ქვეყნისთვის. იმ თაობის ადამიანები ვიდრე ცოცხლები ვართ უნდა ვსაუბრობდეთ იმ ეპოქაზე, ჩვენი თაობა როდესაც არ იარსებებს, სხვები, რომლებიც იმ ეპოქას არ მოსწრებიან, ისაუბრებენ ამ საკითხებზე, მაგრამ  სხვა  გადმოსახედიდან შეაფასებენ ამ ყველაფერს. ამიტომ  ჩვენ  ვიდრე ვარსებობთ, ის რაც ვიცით უნდა ვთქვათ და უნდა დავაფიქსიროთ, თუ რა იყო და რა ხდებოდა.  როდესაც საქართველოში ჩამოვდიოდი და ვლაპარაკობდი 90-იანებზე, თითქოს  არ უნდოდა ხალხს ამაზე  საუბარი. ალბათ  ასე ომის შემდეგ ხდება, როცა გინდა, რომ სხვა რაღაცაზე გადაერთო და არ გინდა გაიხსენო წარსული. მაგალითად,  მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ გერმანიაში მუსიკა, კლუბები  და კაფეები  იყო ძალიან პოპულარული, ადამიანებს ძალიან უნდოდათ გართობა და ცხოვრებასთან დაბრუნება. ალბათ ესეც არის მიზეზი, რომ ადამიანებს, რომლებიც საქართველოში ცხოვრობენ იმდენი პრობლემა შეხვდათ, იმდენმა უბედურებამ გადაიარა მათ თავზე, რომ აღარავის აღარ უნდოდა 90-იანების გახსენება. მეც რომ აქ ვყოფილიყავი, ალბათ მეც ნაკლებად მომინდებოდა ამ პერიოდზე  საუბარი, სხვა ინტერესები შემოიჭრებოდა  და რადგან წავედი, რაღაცნაირად მოვწყდი და დისტანციიდან უფრო შევძელი ყველაფერი ამის გააზრება.

- როგორც აღნიშნეთ ისტორიიდან, ახლო წარსულიდან ბევრი მომენტის გახსენება არ გვინდა. თუმცა ამის გაკეთება შეუძლია მხატვრულ ნაწარმოებს, რომ  დააბრუნოს და აიძულოს მაყურებელი იფიქროს იმაზე თუ რა მოხდა. რომ პრობლემები დავიწყებით, გააზრების გარეშე არ გადაიჭრება. იგივე თქვენი ფილმი გაიძულებს დაბრუნდე და თვალი გაუსწორო სიმართლეს...

- თუნდაც ის ტრადიცია, რომ 14 წლის გოგოს იტაცებენ...  სანამ ფილმს გადავიღებდი მქონდა საუბარი იმაზე თუ რას ნიშნავს ეს მოტაცება და  ისეთ აზრს ვაწყდებოდი, რომ მოტაცების ტრადიცია თითქოსდა აღარ არსებობს, რომ  მარტო მთებსა და სოფლებში იტაცებენ. კარგი, ჩავთვალოთ რომ იტაცებენ მხოლოდ მთებსა და სოფლებში, მაგრამ ის მთაც და სოფელიც ხომ შენია, საქართველოა და მე მგონი ეს არის კიდევ ქართველის პრობლემა, რომ ძალიან ლოკალურად ფიქრობს, თავის უბანს და სახლს ვერ ცილდება.  ყველაფერი ის რაც ჩვენთან ხდება, ჩვენი ცხოვრების წესმა და ჩვენმა მენტალიტეტმა წარმოშვა, ამიტომ ამაზე საუბარი აუცილებელია. შესაძლებელია ჩვენმა მშობლემა აღმოაჩინონ, რომ თურმე ვერ დაგვიცვეს იმისგან, რომ  არ გამხდარიყო რომელიმე ჩვენთაგანი მკვლელი, რომ  ვიღაც არ დაღუპულიყო, მოუწევთ იმის აღიარება, რომ ძალიან უძლურები იყვნენ, მაგრამ თუ შეცდომას არ აღიარებ,  შეცდომას არ დააფიქსირებ წინ ვერასდროს წახვალ და ვერ განვითარდები. 

როდესაც გერმანიაში ჩავედი სრული შოკი მქონდა იმიტომ, რომ რომელ არხზეც არ გადავრთავდი ყველგან  გადიოდა ძალიან მშრალი ქრონიკა მეორე მსოფლიო ომზე პოლიტიკოსების  გამოსვლებით, რაიხის მთელი ისტორიით, მშრალად, დოკუმენტური  ფაქტებით. გერმანიამ ისე გააანალიზა და ისე გადაამუშავა მის მიერ  ჩადენილი, რომ 50 წელი გავიდა ომის შემდეგ  და დღეს გერმანია სრულიად სხვა სამყაროა და  სრულიად სხვა ქვეყანაა, ერთ- ერთი ყველაზე წამყვანი ქვეყანა ევროპაში და პირველ რიგში ფასეულობებით და ეკონომიკურადაც რა თქმა უნდა.  მე მგონი აუცილებელია კონსტრუქციული დიალოგი, იმის გასარკვევად თუ  საით მივდივართ, რა უნდა გავაკეთოთ იმისთვის, რომ ვიცხოვროთ ისეთ ქვეყანაში, სადაც ერთი მეორეს არ ჩაგრავს და სადაც უმრავლესობა  უმცირესობას არ ჩაგრავს თუნდაც.

17 მაისი მოვლენების შემდეგ  ვამბობდი, რომ  არ მეგონა თუ  კიდევ რაღაც გამიკვირდებოდა საქართველოში. ვიცოდი რომ იყო მტრული დამოკიდებულება,  მაგრამ მართლა  ძალიან გამიკვირდა და მართლა არ მოველოდი, რომ ასეთი რაღაც კიდევ შეიძლებოდა მომხდარიყო. ეს კიდევ  ერთხელ გაფიქრებს იმას, რომ ასე ბრმად მინდობა არც ერთი  მიმართულებით არ შეიძლება, რადგან ყოველთვის შეიძლება იმ სათავეში მყოფს გააჩნდეს მცდარი აზრი, ყოველთვის  უნდა შეხედო კრიტიკულად. ეკლესიას მნიშვნელოვანი ადგილი უკავია ქართულ საზოგადოებაში, არავინ ცდილობს მის დაკნინებას ან ჩრდილის მიყენებას, რადგან არის ჩვენი ისტორიისა და კულტურის ნაწილი. მაგრამ ჩვენ საქმე გვაქვს ადამიანებთან. მე ვისურვებდი, რომ ყველამ  თვითონ გადაწყვიტოს და  თვითონ შეხედოს კრიტიკულად ნებისმიერ მზა მოწოდებულ აზრს.  მხოლოდ  ამ შემთხვევაში გავიზრდებით და საერთოდ, დემოკრატიული სახელმწიფოს პრინციპია, რომ  გავაძლიეროთ საზოგადოება, მისი თითოეული წევრი და მოქალაქე, რომ  რაც უნდა მოხდეს, ვინც  უნდა მოვიდეს სათავეში, რაც უნდა შეირყეს  მმართველობის სისტემაში, არ დაინგრეს ის ფასეულობები. ადამიანები წყვეტენ საბოლოო ჯამში ხომ ყველაფერს და ის განათლებული და მოაზროვნე ადამიანი  არ გადადგამს მცდარ ნაბიჯს და ეს არის ყველაზე დიდი ინვესტიცია  - ადამიანებში  განათლების ჩადება..

- ცოტა ამ საკითხიდან განყენებული კითხვა ...ფილმში მთავარი გმირის დედის როლს მსახიობი ანა ნიჟარაძე განასახიერებს, რომელმაც პატარა ასაკში ითამაშა მეამბოხე გოგონა ფილმში „სუფთა დაფა“. ისეთი შთაბეჭდილება რჩება , რომ ნიჟარაძის გმირის (რომელსაც  ეკა ერქვა) სულიერი  მემკვიდრეა „გრძელი ნათელი დღეების“ ეკაც, ამ მიზეზის გათვალისწინებითაც ხომ არ დააკავეთ ეკას დედის როლზე მსახიობი ანა ნიჟარაძე?

-არა,  ეს არჩევანი ამის გამო არ გამიკეთებია, ანას სხვა როლებიც აქვს ნათამაშები, თუმცა ის როლი განსაკუთრებულია, მარტოსულ,  გარიყულ გოგონას თამაშობს. მსგავსება „სუფთა დაფის“ ეკასა და ჩვენი ფილმის ეკას შორის  მართლაც არის. თანაც დედა-შვილის დუეტი კარგი გამოვიდა, ყველა სცენა ორგანული იყო, რეპეტიციებზეც  ძალიან კარგად გაუგეს ერთმანეთს,  თითქოს რაღაც ახლობლობა მართლაც არსებობდა მათ შორის...

- ბავშვები როლზე ალბათ კასტინგით შეირჩა. რა ამოცანას უყენებდით, რა პრინციპით შეარჩიეთ ისინი?

- ხანგრძლივი და შრომატევადი კასტინგი იყო. ერთადერთი ამოცანა რასაც ვუყენებდით იყო, რომ ყოფილიყვნენ ის რაც არიან.  მოზარდები, ჩემი აზრით, ძალიან ბევრ სიბრძნეს ფლობენ. შეიძლება ინფორმაცია ნაკლები ქონდეთ, მაგრამ ძალიან ბევრი რამ იციან და ხვდებიან  ემოციურად  და მენტალურად, ამიტომ  არ გაუჭირდათ იმ ამოცანების გაგება რაც  ჩვენ მივეცით.

- ისე მოხდა, რომ 90-იან წლებში ქართველმა ქალებმა აიღეს ოჯახების ფიზიკურად გადარჩენის მთელი სიმძიმე საკუთარ მხრებზე. შეიძლება ითქვას, რომ ქართულ კინოშც ასე მოხდა, თქვენ, რეჟისორმა ქალებმა შეძელით ქართული კინოს კრიზისიდან გამოყვანა...

- მე ვერ დავიბრალებ რაღაცის გადარჩენას, მაგრამ ფაქტრია, რომ გამოჩნდა ძალიან ბევრი ქალი რეჟისორი, რომელიც აქტიურად მუშაობს და ბევრ  კარგ რამეს ქმნის... ერთი ფაქტი მახსენდება და ხშირად ვყვები ამის შესახებ, როცა პატარა ვიყავი ასეთი ჟურნალი გამოდიოდა „ახალი ფილმები“. იქ იყო სარვამარტო ინტერვიუების ნაკრები, ქალებს გაუკეთეს საჩუქარი და ცნობილ მამაკაცებს ჩამოართვეს ინტერვიუები ეკითხებოდნენ თუ რას უსურვებდნენ ქართველ ქალს, რას ვერ აპატიებდნენ   ქალს, როგორი უნდა იყოს ქალი და ა.შ. დამამახსოვრდა ასეთი კითხვა: იმუშავებთ თუ არა ქალ რეჟისორთან?  სხვათა შორის  ბევრი წერდა რომ არა. მაშინ ეს ჩვეულებრივად მომეჩვენა, ახლა ნამდვილად ვიცი, რომ ამას არავინ იტყვის, დრო შეიცვალა აღარ არსებობს განსაკუთრებული გარჩევა, რომ ეს არის ქალის პროფესია, კაცის პროფესია. რეჟისორობა  დამღლელია ქალისთვისაც და კაცისთვისაც.  მაგრამ თუ გაქვს სათქმელი და მედიუმის ამ ფორმით გინდა გამოხატო,  საქართველოშიც არა გაქვს პრობლემა შეგიძლია ამის გაკეთება. 

ავტორი: ეკა კუხალაშვილი