დეპუტატის სახელით წართმეული საკუთრება საირმეში
იძულების წესით წართმეული საკუთრება, შემოსავლის გარეშე დარჩენილი ოჯახები, ძალოვნებისა და სახელმწიფოსგან დაშინებული მესაკუთრეები და წართმეულის დაბრუნების მოულოდნელი იმედი - ამგვარ რეალობაში ის ადამიანები ცხოვრობენ, რომელთა კუთვნილი ფართი თუ შენობა-ნაგებობა სახელმწიფომ ბალნეოლოგიურ კურორტ „საირმის" რეაბილიტაციის დროს მიისაკუთრა.
კურორტი „საირმე" ბაღდათის მუნიციპალიტეტში, ქალაქ ბაღდათიდან დაახლოებით 30 კილომეტრში მდებარეობს. მისი რეაბილიტაცია 2011 წელს დაიწყო და 2013 წლის ბოლომდე უნდა დასრულდეს. თუმცა რეაბილიტაციის პროცესის დაწყებამდე სახელმწიფომ მოსამზადებელი სამუშაოები ჩაატარა, რაც საირმეში, კერძო მესაკუთრეთა ქონების დაუფლებაში გამოიხატა. დაზარალებულები ძირითადად ბაღდათში მცხოვრები პირები არიან.
მათთვის საკუთრების წართმევა ძირითადად ერთი სცენარით ხდებოდა, რასაც სახელმწიფო ძალოვნების საშუალებით ახორციელებდა. კერძოდ, მესაკუთრეეებს ქუთაისში, პოლიციის მეორე განყოფილებაში იბარებდნენ, სადაც მათ საქმის ვითარებას აცნობდნენ და წინასწარ გამზადებულ ხელშეკრულებას ახვედრებდნენ. იმ შემთხვევაში, თუ მესაკუთრე ძალოვნებს შეეწინააღმდეგებოდა და ხელშეკრულებაზე ხელის მოწერაზე უარს განაცხადებდა, მაშინ პროკურორი მას საკუთარი, ოჯახის წევრების უსაფრთხოებით ან კიდევ წამლის ჩადებით ემუქრებოდა.
სახელმწიფოსგან დაზარალებული მოქალაქეების განცხადებით, ქუთაისში, პოლიციის განყოფილებაში ისინი პროკურორ კახა სვანიძეს ხვდებოდნენ, რომელიც დირექტივებს ტელეფონის საშუალებით, მათთვის უცნობი პიროვნებისგან იღებდა. დაზარალებულები ვარაუდობენ, რომ დირექტივებს მუნიციპალიტეტის ყოფილი მაჟორიტარი და ახალი მოწვევის პარლამენტის დეპუტატი თემურ კოხოძე გასცემდა.
შაქრო ფერაძე ბაღდათის მუნიციპალიტეტის სოფელ პირველ ფერსათში ცხოვრობს. კურორტზე 22 წლის განმავლობაში მუშაობდა. ფერაძე საპარიკმახეროს ფლობდა, რომელიც შვილის სახელზე ჰქონდა გაფორმებული. 3 წლის წინ მესაკუთრეს უთხრეს, რომ მისი ობიექტი სახელმწიფოს სჭირდებოდა და უნდა დაეთმო. რადგან ობიექტის კანონიერი მფლობელი, ფერაძის ქალიშვილი, ქვეყანაში არ იმყოფებოდა. ძალოვნებმა „იმარჯვეს" და მინდობილობა მისი მეუღლის სახელზე გააკეთეს. ფერაძის სიძე ქუთაისში, პოლიციის მეორე განყოფილებაში დაიბარეს, სადაც უთხრეს, რომ ხელშეკრულებისათვის ხელი უნდა მოეწერა.
„3 წლის წინ, ზამთრის პერიოდი იყო, როდესაც სახელმწიფომ ჩემი ქონება იჩუქა. კურორტზე რომ ავედი, ობიექტის რღვევა დაწყებული ქონდათ. საკეტები დამტვრეული იყო. იმდენი სახლი დაწვეს და დაანგრიეს... მას შემდეგ დამემართა გულის ავადმყოფობა. რაც მქონდა, ჩემი მქონდა. გადასახადებისგან გათავისუფლებული ვიყავი, მხოლოდ კომუნალურები უნდა გადამეხადა. მუშაობას და იქ ყოფნას მიჩვეული ვიყავი. ჩემი სიძე იძულებული გახდა საბუთებზე ხელი მოეწერა. მიზეზი რომ ჰკითხა, უთხრეს, ასე გვაქვს დავალებულიო. შეიძლება სულაც მუნიციპალიტეტის ყოფილმა დეპუტატმა დაავალა, ასე გააკეთეთო. იმ ტერიტორიაზე ახლა არაფერი არის. ჩემი მიწა ვერ გამოიყენეს," - ამბობს შაქრო ფერაძე.
შაქრო ფერაძის სიძე მომხდარის შესახებ საჯაროდ არ საუბრობს. თუმცა ამბობს, რომ პოლიციის განყოფილებაში „ბარიგობის აკიდებითა" და შვილების უსაფრთხოებით დაემუქრნენ, რის გამოც რისკზე წასვლა არ უღირდა.
ბაღდათის მუნიციპალიტეტის სოფელ დიმში მცხოვრები რამაზ გრძელიძეც ერთ-ერთი დაზარალებულია. ის კურორტზე 15 წლის განმავლობაში მუშაობდა. გრძელიძის კუთვნილი მიწა მასზე არსებული სავაჭრო ობიექტით 2011 წელს სახელმწიფომ წაიღო.
„პოლიციის განყოფილებაში რომ მივედი, ყველა დოკუმენტი გამზადებული დამახვედრეს და წაკითხვა ვინ გაცადა, ისე მომაწერინეს ხელი. მიზეზად მითხრეს, რომ ობიექტი მათ უნდოდათ. იქვე განმიმარტეს, რომ ნებით თუ მივცემდი, გაითვალისწინებდნენ და დამასაქმებდნენ, თუ არადა პრობლემები შემექმნებოდა. რადგან ობიექტი ჩემი იყო და ვჩუქნიდი, დასაქმებას კი დამპირდნენ, მაგრამ მერე კაციშვილს არ მოუკითხავს. დეპუტატი ჩვენი უფლებების დამცველი უნდა ყოფილიყო, თუმცა ასე არ მოხდა. თემურ კოხოძის არის ყველაფერი საირმეში. ადამიანი სიტყვას რომ იტყვის, ხომ უნდა შეასრულოს. ჩემს ობიექტზე იმდენს რომ ვერ ვშოულობდი, ოჯახი მერჩინა, ამიტომ დავთანხმდი გასხვისებას. ახლა სამუშაოს გარეშე რომ დავრჩი, ცოლ-შვილმა მიმატოვა," - ამბობს რამაზ გრძელიძე.
ბაღდათში მცხოვრები მერაბ ბასილაძეც ერთ-ერთი დაზარალებულია, რომლის დასასვენებელი სახლი სახელმწიფომ იჩუქა. ბასილაძეს კურორტზე ერთსართულიანი, 30 საწოლზე გათვლილი დასასვენებელი სახლი ჰქონდა. საკუთრების დათმობის სანაცვლოდ მას ალტერნატიული ფართით დაკმყოფილებასა და ახალი შენობის აშენებას დაპირდნენ, თუმცა ბასილაძე ამ დრომდე დაპირების შესრულების მოლოდინშია. მისი თქმით, ოჯახი კურორტიდან მიღებულ შემოსავალზეა დამოკიდებული. შესაბამისად, წლიდან წლამდე საირმის სეზონსა და დამსვენებლებს ელოდებიან.
როგორც მერაბ ბასილაძე ამბობს, ახალი სახლის აშენებამდე, მას დროებით, საირმეში მდებარე ძველ სანატორიუმ „იმერეთში" 5 საწოლი მისცეს. მესაკუთრესა და ბაღდათის ყოფილ მაჟორიტარ თემურ კოხოძეს შორის სიტყვიერი შეთანხმების მიხედვით, ამ უკანასკნელს ბასილაძისათვის კურორტზე, სხვა ადგილას ახალი შენობა უნდა აეგო, შავი „კარკასით" და მესაკუთრისათვის გადაეცა. მოსაპირკეთებელ სამუშაოებსაც თავისი ხარჯებით განახორციელებდა და ბასილაძეს დასრულებულ სახლს გადასცემდა.
მესაკუთრე მისი კუთვნილი ქონების წართმევის დეტალებს იხსენებს და ამბობს, რომ როდესაც პოლიციაში დაიბარეს, მისთვის უკვე ცნობილი იყო, რისთვისაც იბარებდნენ.
„მანამდე პოლიციაში სხვები იყვნენ. პროკურორი კახა სვანიძე ყველა დირექტივას ტელეფონით იღებდა. არ ვიცი, ვინ უკავშირდებოდა. ალბათ, თემურ კოხოძე იყო. სვანიძემ მითხრა, რომ სახელმწიფოს სჭირდებოდა ჩემი კუთვნილი ქონება და უნდა მეჩუქებინა. მე უარი რომ ვუთხარი, მიპასუხა, დარღვევები გაქვსო. მე ვუთხარი, დარღვევები თუ არის, მე დამიჭირეთ და ჩემს შვილებს შეუნარჩუნეთ ეს სახლი-თქო. შემდეგ გარეთ გავიდა, ტელეფონზე დარეკა და 15 000 ლარი შემომთავაზა. ამაზეც უარი ვუთხარი. მაგ ციფრს კიდევ ერთი ნოლი რომ მიუმატოთ, მაინც არ დავთმობ-მეთქი. ისევ დარეკა და გამაფრთხილა, ამ შემოთავაზებაზეც თუ უარს იტყვი, სხვანაირად მოგვიწევს ლაპარაკიო. ამიხსნა, რომ ჩემი ობიექტი აუცილებლად უნდა დანგრეულიყო. ისიც მითხრა, რომ სანაცვლოდ ალტერნატიულ ფართს მივიღებდი და ამის გარანტი მე ვიქნებიო. მე ვუთხარი, რომ სიტყვიერ გარანტიას ვერ დავჯერდებოდი და დაეწერა, რაზეც მიპასუხა, ვერაფერს დავწერ, რადგან მე პროკურორი ვარო. საბოლოოდ, იძულებული გამხადეს მათ პირობებზე ხელი მომეწერა," - ამბობს მერაბ ბასილაძე.
მესაკუთრის თქმით, ობიექტის სანაცვლოდ მას მიწა ნამდვილად გამოუყვეს, მაგრამ საკუთრებაში არ დაუმტკიცებიათ. გარდა ამისა, ადგილზე სამშენებლო მასალებიც მიიტანეს და ობიექტი გასული წლის ივნისის ბოლოსთვის უნდა ჩაებარებინათ. თუმცა დაპირება დაპირებად რჩება. ობიექტი თემურ კოხოძეს უნდა აეშენებინა, მაგრამ „კოხოძეს იმდენი ემტერება, ალბათ საქართველოს დატოვებს,"- ამბობს ბასილაძე.
იმ მესაკუთრეებისგან განსხვავებით, რომლებიც საკუთრების წართმევაზე ახლა უკვე ღიად საუბრობენ, რჩებიან ადამიანები, რომლებმაც საკუთრება ანალოგიური მიზეზითა და სცენარით დაკარგეს, თუმცა, დუმილს არჩევენ. მაგალითად, დასასვენებელი სახლებისა და სხვადასხვა დანიშნულების ობიექტების გარდა, ერთ-ერთ მესაკუთრეს რესტორანი დაათმობინეს, თუმცა დაზარალებულმა ამის შესახებ საუბარი არ ისურვა.
ქონების წართმევის გარდა, სახელმწიფო გარკვეულ მესაკუთრეებს კუთვნილ ქონებას უყადაღებდა. ამ დროისთვის არსებული მონაცემებით, კურორტ „საირმის" რეაბილიტაციამ 35-მდე ოჯახი დააზარალა. თუმცა საირმის შემთხვევა ერთადერთი არ არის და მსგავს ქმედებას სახელმწიფო ხშირად მიმართავდა სხვადასხვა ქალაქში მიმდინარე რეაბილიტაციის დროს. მაგალითად, ადვოკატებისგან ცნობილია, რომ ანაკლიაში მოქალაქეებისგან წართმეული მიწები სახელმწიფომ მსხვილ ბიზნესმენებს მიყიდა. კერძო მესაკუთრეები დაზარალდნენ სიღნაღში, მესტიასა და სხვა ქალაქებში.
ამ ეტაპზე საკუთრების უფლების დაცვის კუთხით მომუშავე ორგანიზაციები საკუთრებაწართმეული მოქალაქეების საქმეებს აგროვებენ. ორგანიზაციები მოპოვებულ მასალებს იმ საგამოძიებო კომისიას გადასცემენ, რომელიც ახალი მოწვევის პარლამენტში უნდა შეიქმნას. როგორც იურისტები განმარტავენ, სამართლებრივი კუთხით სახელმწიფოს მიერ ჩადენილი ქმედება და მისი თანმდევი პროცესი უკანონოა. იმ შემთხვევაში, თუ კერძო პირის ქონება გასხვისებულია, სახელმწიფომ კომპენსაცია უნდა გაიღოს. მაგრამ თუ ქონება სახელმწიფოს საკუთრებაში რჩება, მესაკუთრეს მისი დაბრუნების შანსი აქვს.ავტორი: ქრისტინა ქარჩხაძე