„კულტურა მთლიანად ათვისებული უნდა გქონდეს პოლიტიკოსს, რომ ხის მოსაჭრელი ცულის ტარად არ იქცე“

წარმოადგენს თუ არა პოლიტიკა კულტურის ნაწილს საქართველოში? რამდენად არის შესაძლებელი კულტურის მიღმა ცხოვრება? რამდენად გვაზარალებს პროვინციალიზმი კულტურაში და როგორ არის შესაძლებელი მისგან თავის დაღწევა? აღნიშნულ საკითხებზე newpress.ge-ს კულტუროლოგი ლელა იაკობიშვილი ესაუბრა.

-  ხშირად მოგვისმენია დასკვნა: „პოლიტიკა ბინძური საქმეა“. რამდენადაა შესაძლებელი საქართველოში, უფრო მეტიც, აუცილებელი, რომ პოლიტიკას განსაზღვრება „ბინძური“ ჩამოსცილდეს?

არსებობს სრულიად განსხვავებული მოსაზრებაც. მაგალითად,  ბენჟამენ ფრანკლი ამბობდა, „ზნეობა საუკეთესო პოლიტიკააო“   და მგონია, რომ ის უფრო მართალი იყო.

ვფიქრობ, რომ ნებისმიერი საქმიანობისათვის ასეთი ეპითეტის მინიჭება ცოტა გადაჭარბებული უნდა იყოს.  თუ იმაზეა საუბარი, რომ პოლიტიკა ზედმეტად  რისკიანი საქმეა ზნეობრიობის თვალსაზრისით, რა თქმა უნდა, ეს ასეა. პოლიტიკოსს, განსხვავებით, მაგალითისათვის, მომღერლისაგან ან მოცეკვავისაგან, გაცილებით ხშირად უხდება ზნეობრივი დილემის წინაშე ყოფნა. როგორ ახერხებს, რომ ეს დილემა დაძლიოს, სიმართლის გრძნობა შეინარჩუნოს და სივრცე უფრო არ დაანაგვიანოს, პირიქით, გაასუფთავოს, ალბათ, ამაზე ჯობს აქცენტის გაკეთება, თორემ ბინძური შესაძლოა, დისახლისიც იყოს, რომლისთვისაც გაცილებით დაბალი „რისკის“ შემცველია სახლის დალაგება და სადილის მომზადება. ნებისმიერ საქმიანობას მხოლოდ ამ საქმიანობით დაკავებული ადამიანი აქცევს კეთილშობილად და ბინძურად. მე უფრო ასე ვიტყოდი - ვინც პოლიტიკას ირჩევს თავისი საქმიანობის სფეროდ, უნდა ახსოვდეს, რომ ამ გზაზე მხოლოდ სიმამაცე არ კმარა,  ეს ძალზე ხიფათიანი გზაა, სადაც მუდმივად ბეწვის ხიდზე გიწევს სიარული და გზად შესაძლოა ის აჩრდილები და დემონები ამოგესვეტონ, რომელთა შეფასების „ზნეობრივი“ კრიტერიუმები არა გაქვს და ვერც კი მიხვდე, სად გადაგჩეხავენ. ამიტომაც, პოლიტიკური საქმიანობის დაწყებისათვის სხვა,  დიდი მზაობაა საჭირო, რომ ამ თვალსაზრისით სიტუაცია შენს „ზნეობრივ კონტროლს“ დაუქვემდებარო. თავის დროზე პოლიტიკოსებად (მაგალითისთვის მეფეებად, სარდლებად და ა. შ. ) ზრდიდნენ. ახლა  ეს  როლი თავს ატყდებათ ხშირად ამ რისკებისათვის  სრულიად მოუმზადებელ ადამიანებს. და იმდენად, რამდენადაც თავს ძნელად ართმევენ, პოლიტიკაზე, როგორც საქმიანობის სფეროზე ხდება მათი ქცევის პროექცირება.

– შთაბეჭდილება რჩება, რომ საქართველოში პოლიტიკა თავს ნაკლებად თვლის კულტურის ნაწილად, იქამდე პირიქით – თითქოს კულტურა იქცევა პოლიტიკის ფრაგმენტულ დანამატად?

კულტურა სოციალური სხეულის (სულ ერთია - ეთნოსის, სოფლის, ქალაქის, ქვეყნის, სახელმწიფოს) თვითორგანიზების, თვითრეფლექსირებისა და შემოქმედებითი ნების განხორციელების უნივერსალური ფორმა გახლავთ.  პოლიტიკა მისი მძლავრი, მაგრამ  მხოლოდ და მხოლოდ ერთ–ერთი  ინსტრუმენტია ამ თვითრეალიზებისთვის. მეორეს მხრივ, კულტურა საკომუნიკაციო რეჟიმია, როგორც ავტონომიურ, ისე მსოფლიო სისტემაში. მას თავისი ენა აქვს,  საკუთარი თავის წაკითხვის და საკუთარი თავის  გახმოვანების იმანენტური, ორგანული, ბუნებრივი უნარი. მხოლოდ ამ ენის და მისი სხვა კულტურასთან ურთიერთობის წყალობით იგი ერთვება სხვა კულტურებთან დიალოგში. ხშირად ექპანსიურია, მოძალადე და  საკუთარი შემოქმედებითი ფორმების ინტერვენციას ეწევა სხვა კულტურებში. ასეთ შემთხვევაში მისი იარაღი და ინსტრუმენტი პოლიტიკაა. ექპანსიურობის შემთხვევაში იგი არ ცდილობს საკუთარი ენის სხვა კულტურის ენაზე თარგმნას და საკუთარი ენობრივი (არა მხოლოდ ლინგვისტური აზრით) ქსოვილით ფარავს სხვა კულტურას.

ქართული კულტურა პარადოქსულია თავისი ბუნებით. ერთის მხრივ, ექსპანსიურობიდან დაცლილია. იგი ცდილობს შეინარჩუნოს კულტურშემოქმედებითი ფორმების სიმყარე. ეს გახლავთ კულტურის უმთავრესი იმპერატივები - ღირებულებით საზრისები. მეორეს მხრივ, ამ ღირებულებითი საზრისებით „შეიარაღებული“ იგი საკუთარ სივრცეში იღებს და ისრუტავს ნებისმიერ კულტურას - ექსპანსიურსაც  (დიდ იმპერიულ კულტურებს) და საკუთარ სხეულში დასახლებულსაც - მცირე ეთნიკური თუ რელიგიური  ჯგუფების სუბკულტურებს, ხარშავს და საკუთარ ღირებულებით საზრისებთან აახლოვებს.

ზოგადად საკუთარი კულტურა ყველაზე დიდი „მოძალადე“ და დეტერმინანტია, რომელიც გაიძულებს კულტურის მთელი სივრცე აითვისო და შემოქმედებითად გაითავისო. ამიტომ  ვფიქრობ, რომ ძალზე  ძნელია და პრაქტიკულად  შეუძლებელი პოლიტიკას მიაბა კულტურა. როგორც წესი, სრულიად პირიქითაა. თუმცა, არც იმას გამოვრიცხავ, რომ როგორც ხის მოსაჭრელ ცულს ამავე ხის  ტარი აქვს, შესაძლოა ასეთივე ულმობელი იარაღი გახდეს პოლიტიკა  კულტურისათვის.

- რამდენად საკმარისია კულტურის სამინისტრო, კულტურის სხვადასხვა ე.წ. კერები საიმისოდ, რომ „კულტურაში ცხოვრობდე“? რამდენად ვცხოვრობთ ჩვენ კულტურაში? თუ კულტურას ცალკე, განყენებულად, გვერდიდან ვუყურებთ და მხოლოდ სამშვენისად ვაქცევთ?

კულტურის მიღმა ცხოვრება, პრაქტიკულად შეუძლებელია. როგორც მოგახსენეთ, კულტურა და ადამიანი (თუ ეთნოსი და ა.შ)  ურთიერთგანმაპირობებელნი გახლავთ. კულტურა აყალიბებს ადამიანს და ადამიანი აფართოვებს კულტურას. კულტურა მოიცავს ადამიანური არსებობის ყველა სფეროს - დაწყებული ყოფიდან, დამთავრებული მაღალი ხელოვნებით. იგი გახლავთ ადამიანური არსებობის პირობა. კულტურა გარკვეულწილად ტაბუთა სისტემაა. ამ სისტემაში თუ შემოქმედი არა ხარ, ძალზე იოლია, დესტრუქციული ნოტები შეიტანო და კი არ გაარღვიო ტაბუ ახალი „ზღვრის“ ჰორიზონტის გასაშლელად, არამედ დაარღვიო და იქცე კრიმინალად. იდეოლოგიურ მარწუხებს კულტურა ხშირად სწორედ ასეთი დარღვევებისკენ მიყავს და პოლიტიკოსთა ძალისხმევა ძალზე ხშირად ემსგავსება ცულის ხის ტარს, როგორც ინსტრუმენს იმავე ხის მოსაჭრელად. ზემოთ ვახსენე და გავიმეორებ, კულტურა მთლიანად ათვისებული უნდა გქონდეს პოლიტიკოსს, რომ  ხის მოსაჭრელი ცულის ტარად არ იქცე. ამიტომ არის, რომ  კულტურის ათვისებას დიდი კულტურა და შემოქმედებითი ძალისხმევა სჭირდება.

ჩვენ ხშირად ვსვამთ იდენტობის ნიშანს მხატვრულ შემოქმედებასა და კულტურას შორის და ვცდილობთ მხატვრული შემოქმედების „პოლიტიკა“ განვსაზღვროთ. ეს ნონსენსია. მხატვრული შემოქმედება კულტურული ძალისხმევის მაღალი რეგისტრია, რომელსაც ეთნიკური კულტურის სხეული კვებავს. იმ ფესვებიდან იზრდება ყოველგვარი მაღალმხატვრული შემოქმედებითი „ნაყოფი“. ერთ თვალსაჩინო მაგალითს მოგახსენებთ - ჩვენ სამუსიკო უმაღლეს სკოლაში აღზრდილი ვოკალისტები მსოფლიო საუკეთესო საოპერო სცენების ვარსკვლავები არიან. ეს ხმები იმ ქართული ხალხური  ღრმა მუსიკალური მგრძნობელობიდან ამოიზრდება, რომელიც ჩვენი საკუთრივი მუსიკალური ხმა გახლდათ სამყაროში. აი, ამის გაგებაა საჭირო. ამიტომ კულტურის ხელშეწყობის ინსტუტუცინალურმა სტრუქტურებმა - ეს სამინისტრო იქნება თუ მერიისა თუ რეგიონალური კულტურის სამსახურები  ჯერ ეს „ფილოსოფია“ უნდა აითვისონ და კონცეფციად აქციონ, მერე გაიაზრონ თავიანთი „ მისია“ და ბოლოს ჩამოაყალიბონ ის „ხედვა“, რომელიც სტრატეგიულ გეგმად იქცევა.

კულტურა კულტურული ცხოვრების უწყვეტი სისტემაა და ამ მიმართულებით მომუშავე კონკრეტულ ინსტიტუციების  ძირითადი საქმიანობა არსებულის „კულტივირება“ უნდა იყოს. მათი  თანამშრომლები „შიგნიდან“ უნდა განიცდიდნენ კულტურის სხეულს და იქ შეჰქონდეთ „სასუქი“ და იქ უსხამდნენ წყალს, სადაც ამ სხეულს უჭირს. ამიტომ კულტურის სამსახურისათვის მხოლოდ მენეჯმენტური უნარები საკმარისი არ გახლავთ. თითოეული მათგანი, ვინც იქ მუშაობს, (მეტაფორას ვიტყვი), კულტურის „რეცეპტორი“ უნდა იყოს და ამდენად ჩართული კულტურული სხეულის „სასიგნალო სისტემაში“. ისე, რომ კულტურას სამშვენისის ფუნქცია არა აქვს. მას  ადამიანური ყოფის შემოქმედებითად აწყობის „ფუნქცია“ აქვს. ის თავისი მაქსიმებითა და იმპერატივებით ტოტალურ კონტროლს უწევს მთელი ქვეყნის სასიცოცხლო სხეულსა და სასიცოცხლო სივრცეს. ყველა სხვა შემთხვევაში კულტურის მართვის ინსტუტუციებს, ისევ მეტაფორას ვიტყვი, ციხის ბადრაგის ფუნქცია აკისრია.

- ბოლო პერიოდში მომრავლდა ფილმები, სპექტაკლები, გადაცემები, ე.წ. ღონისძებები ქართულ კულტურაზე, სადაც ჩვენი თანამემამულე ავტორები, ქართულ კულტურას უცხო, ტურისტის თვალით უყურებენ, ანუ საკუთარ კულტურას „ეგზოტიკად“ აღიქვამენ და წარმოადგენენ მას, როგორც „ეგზოტიკას“. ისინი არ მიდიან შრეებში, არ ახდენენ მასალის სიღრმისეულ დამუშავებას (კულტურა ხომ ერთ-ერთი განმარტებით სწორედ მიწის დამუშავებაა).  რამდენად გვაზარალებს საკუთარი „ეგზოტიკით“ ტკბობა?

ალბათ, გასაგები უნდა იყოს, საკუთარი თავისთვის ჩვენ ეგზოტიკა ვერ ვიქნებით. ეგზოტიკა შესაძლოა გავხდეთ სხვებისთვის. უმთავრესი პრობლემა ის გახლავთ, რომ ქართული კულტურა, უკვე მერამდენე საუკუნეა, თვითმკმარად ვეღარ განიცდის თავს. თუმცა, არსებობს ცალკეული გამონაკლისი სფეროები. მაგალითისთვის, დღეს ჯერ კიდევ ცოცხალი მხატვრული ლიტერატურა; ბესიკ ხარანაულის -„სამოცი ჯორზე ამხედრებული რაინდი, ანუ წიგნი ჰიპერბოლებისა და მეტაფორებისა“- ლამის წინასწარმეტყველური აღმოჩნდა ჩვენ თვალწინ მომხდარი მოვლენებისთვის.

ის რომ ჩვენ ახლის ძიებაში და სხვა კულტურათა სივრცის ათვისების მცდელობაში ვართ, ძალიან კარგია. მტკივნეული ის გახლავთ, რომ ჩვენ სხვებს ვერ ვახვედრებთ კულტურის  თანაზომადად მფეთქავ სხეულს. უნებლიედ მხოლოდ წარსულის სუბიექტად ვთავაზობთ თავს ან უსასრულოდ ვიმეორებთ კულტურის იმ რიტუალურ ფორმებს, რომელიც მხოლოდ სანახაობით ექსპონატად გვაქცევს. ძვრაც კი არ გვექნება ახლაც, თუ ისევ  კულტურის ნერვად არ ვიქცევით და კულტურის ახალი მხიარული პოლიტიკით ახალ სტეფანეებს, წკრიალაშვილებსა და კახუჩელებს არ „გამოძერწავთ“. ან ასეთ უკულტურო კულტურას არ გავუწევთ კულტივირებას. აქ სტეფანე და კახუჩელა არაფერშუაშია, მათ არაფერს ვერჩი. მათი ჩანაცვლება მასკულტურის სხვა უფრო სახოვანი ფიგურებითაც არის შესაძლებელი.

პრობლემა სწორედ ის გახლავთ, რომ ელიტური კულტურის ტოტალური დეფიციტია, რომელის თარგმანება უნდა ხდებოდეს მასკულტურის ენაზე. კულტურის ისტორიული არსებობის  ეგზოტიკურ ფრაგმენტებსაც კი ვეღარ შევინარჩუნებთ, თუ ისტერიულად მოვკლავთ ჩვენში საკუთრივს, ცოცხალს, ნამდვილს. ეგზოტიკისკენაც მაშინ მიგიწევს გული, როცა ის  ცოცხალია და ფეთქვს. ჩვენ კი დღეს  აქ და ახლა არსებულს ვეღარაფერს ვთავაზობთ ვერც საკუთარ  თავს, ვერც ერს, ვერც ბერს და ვერც დანარჩენ მსოფლიოს.

სანამ დასავლური კულტურის სუროგატად გვინდა ქცევა (აქვე ვიტყვი, რომ დასავლური მართლა ყველაზე მისაღები შემთხვევაა) და საკუთრივ სივრცეში მწვადისა და ჩურჩხელის იქით აღარაფერი გვეგულება, სანამ ვფიქრობთ, რომ ახალი ველოსიპედის გამოგონება არ არის საჭირო და ის, როგორც ერთხელ და სამუდამოდ  გამოგონილი, (რომლის მხოლოდ კოპირება უნდა მოხდეს, როგორც ძირეული არქეტიპისა), დედაქალაქის ცენტრალურ მოედანზე უნდა იდგეს, ჩვენ ვერ ჩავხედავთ ჩვენ შემოქმედებით რესურსს. მერწმუნეთ ასეთი კულტურშემოქმედებითი ნებით ჩვენ მალე მრავალჟამიერი და ჩაკრულო დაგვავიწყდება და ვიტყვით, რომ ეს ანაქრონიზმია. ნებისმიერი კულტურა საკუთარ სასიცოცხლო ველს საკუთარი თავისთვის ქმნის, თავისივე შემოქმედებითი ნების განხორციელებისთვისა და განფენისათვის, იქ აგებს თავის  საცხოვრისს  თავისთვის, საკუთრივი სიცოცხლისთვის. იქ იღებს სტუმარსაც და იქ უზიარებს „სხვასა“ და „უცხოს“ თავის კულტურულ გამოცდილებას. ამ შემთხვევაშია იგი თვითმკმარი და ასეთ შემთხვევაშია იგი საინტერესო სხვისთვისაც, როგორც საკუთრივი გამოცდილების მქონე.

- ეგზოტიკასთან ერთად ხშირად საუბრობენ პროვინციალიზმზე. თუ შეიძლება განმარტეთ რას ნიშნავს პროვინციალიზმი ხელოვნებაში? რამდენადაა შესაძლებელი მისგან გათავისუფლება და თუ შესაძლებელია, რა სამუშაოებია ჩასატარებელი საიმისოდ, რომ თავი დააღწიო?

მარტივი რამ გახლავთ. თუ თვითმკმარი არ ხარ,  ცდილობ რომელიღაც ფორმა მოირგო, ფორმა, რომელსაც კულტურული ელიტის ნიშნებს მიაწერ. ჩვენ ერთადერთ შემთხვევაში შეგვეძლო დაგვეღწია თავი პროვინციალიზმისათვის, თუ გავიაზრებდით, რომ უფალმა ისევე მოქვცა ჩვენ დამოუკიდებელი შემოქმედებითი ნება, როგორც სხვას - აღმოსავლელს, ჩრდილოელსა თუ დასავლელს.  ხანგრძლივი ისტორიის მანძილზე ჩვენ ამ ფორმების კოპირებას ვახდენდით, რამდენადაც  მათი  გეოკულტურული სივრცის პროვინციას წარმოვადგენდით.

დღეს, უახლესი ოცწლიანი დამოუკიდებელი არსებობის მანძილზე, ჯერ ვერ დაგვიძლევია ის ინერცია, რომ არ განვიხილოთ თავი რომელიმე გეო-კულტურული სივრცის  პროვინციად. ოცი წელი არც ისე დიდი დროა კულტურისათვის. მით უფრო, რომ მოცემულ ისტორიულ ვითარებაში,  როცა ელიტურ კულტურულ სივრცედ დასავლეთს მივიჩნევთ, თავად დასავლეთი მოითხოვს ჩვენგან დამოუკიდებელ შემოქმედებით ნებას, პარიტეტულ კულტურულ დიალოგს.  ამას  ჩვენი მზაობა ჭირდება, ჩვენი საკუთარი რესურსის მობილიზაცია და თვითმყოფადი შემოქმედებითი ფორმების შეთავაზება დიალოგისთვის. სანამ ისევ გვექნება განცდა, რომ ჩვენ ახლა დასავლეთის პროვინცია ვართ და მხოლოდ დასავლეთში ხდება რაღაც შემოქმედებითად მნიშვნელოვანი, ძნელი იქნება პროვინციალიზმის დაძლევა.

დასავლური კულტურული სივრცის ათვისება პარიტეტული დიალოგისთვის უნდა ხდებოდეს, თორემ „მოზდოკს ნამყოფის“ კომპლექსს ვერ მოვიცილებთ. გაიხსენეთ, რამდენად მნიშვნელოვანი იყო ჩვენი კულტურის სხეულში მე-20 საუკუნის დასაწყისში ევროპული სახვითი ხელოვნების ფორმების შემოტანა გუდიაშვილთან, კაკაბაძესთან, ახვლედიანთან და სხვებთან. და რომ მხოლოდ კულტურაში ასეთი ნოტების შემომტანები აღმოჩნდნენ მზად, დაენახათ, ვინ იყო ფიროსმანი და დასავლელებმაც სწორედ ფიროსმანი მიიღო და აღიარა, როგორც ჩვენი კულტურის ელიტური ხმა. როგორც მფეთქავი კულტურის ფორმაქმნადი შემოქმედი. მიუხედავად იმისა, რომ მას არც ესპანური სკოლა გაუვლია და არც მონპარნასის არტისტულ კაფეებში გაუტარებია ბოჰემური ღამები.

– ინტელიგენცია და ინტელექტუალები - რა მათეამტიკური  ნიშანი შეიძლება დაისვას მათ შორის? რა ფუნქცია აკისრია მათ? რატომ ვაკისრებ (ან ვაკისრებდით) მათ ხშირად „მესიანისტურ“ მოვალეობებს?

ინტელიგენციად ძალზე ხშირად შემოქმედითად მოაზროვნე ე.წ. „რაზნოჩინელების“ ფენას მოიხსენიებან. ფეოდალურ სოციალურ სისტემაში (და ქართველებმა მხოლოდ ასეთი ვიცოდით), რამდენიმე ძირითადი ფენა  ქმნიდა საკუთრივ კულტურულ სივრცეს - არისტოკრატია, სასულიერო ფენა და გლეხობა. ისინი სხვადასხვა  სუბკულტურას ქმნიდნენ და ერთიან კულტურულ სხეულში სხვადასხვა შემოქმედებით ფორმებზე იყვნენ ორიენტირებულნი. ინტილიგენცია, როგორც ერთგვარი „სამოქალაქო“ ფენა კრავდა ამ სამი ფენის ერთიან კულტურულ ქსოვილს.

ბოლშევიკებმა სამივე კულტურშემოქმედებითი რესურსი გამოაცალეს საქართველოს. გაანადგურეს არისტოკრატიაც, სასულიერო ფენაც და გლეხების ის ნაწილიც, რომელიც რეალურად ქმნიდა სოფლის ეთოსსაცა და ეკონომიკასაც. ვერც ინტელიგენცია გადაურჩა მათ, როგორც სამიზნე. თუმცა კი ახალი ინტელიგენციის ხელოვნური გამოყვანა, რომელიც უკვე აღარც ერთ სოციალურ ფენასთან იდენტიფიცირებული არ იყო, გაცილებით მეტ შანსს აჩენდა. იმისათვის, რომ ინტერნაციონალურ სივრცეში კულტურას კი არ განესაზღვრა და მოენიშნა ინტერნაციონალური სასიცოცხლო კულტურული ველი, რომელიც მართლაც ძნელად მისაღწევი იქნებოდა, არამედ პირიქით, პოლიტიკას განესაზღვრა კულტურის ფორმატი. თუმცა კულტურა ისეთი მძლავრი რამ გახლავთ, რომ ნელ–ნელა გაითავისუფლა თავი მარწუხებიდან. სწორედ იმ ადამიანების წყალობით, რომლებიც პოლიტიკის მიერ კულტურის საზღვრების მონიშვნის ფარგლებშიც საზრისულ ღირებულებებს გადაეყარნენ და გააფართოვეს თავიანთი შემოქმედებითი არეალი. ასე გაჩნდა ქართული ლიტერატურა, ქართული კინო, ქართული სახვითი ხელოვნება და სხვანი, როგორც ღირებულება. ისინი პოლიტიკის მარწუხებიდან გამოთავისუფლებული ადამიანების მიერ არის შექმნილი. მათ უწოდებდნენ ინტელიგენციას და თუ რაიმე მისიას ატარებდნენ, სწორედ ამას - ეზიარებინათ ადამიანები საზრისულ ღირებულებებთან. ახალ დროშიც ამ ინერციით ვანიჭებდით მათ სოციალურ ფუნქციას. თუმცა ვფიქრობ, კულტურული ღიაობის პირობებში ამის საჭიროება ნაკლებად არის.

რაც შეეხება ინტელექტუალს,  ისინი ანალიტიკური უნარებით დაჯილდოვებული ადამიანები არიან, რომლებიც ძნელად ჯდებიან რომელიმე სოციალური ფენის კონტექსტში. სწორედ რომ პირიქით - ისინი თითქოს გაუცხოვებულებიც კი არიან იმ სოციო-კულტურული კონტექსტიდან, რომელშიც უწევთ ცხოვრება.  ისინი უფრო სოციალურ განწყობებს ქმნიან, განწყობებს, რომელიც იმპულსია ხოლმე კულტურის გარკვეულ ფორმატში სამოძრაოდ.

ავტორი: ეკა კუხალაშვილი