ბუტაფორია ისტორიულ გარემოში

მსოფ­ლიო კულ­ტუ­რუ­ლი მემ­კვიდ­რეობის ძეგ­ლთა სი­ა­ში იუ­ნეს­კომ 1994 წელს სა­მი ქარ­თუ­ლი ძეგ­ლი შეიყვა­ნა - ბაგ­რა­ტის ტა­ძა­რი და გე­ლა­თის სა­მო­ნას­ტრო კომ­პლექ­სი, მცხეთის ის­ტო­რი­უ­ლი ძეგ­ლები და ჩაჟაში.  თუმ­ცა, უკ­ვე 2009 წლის­თვის მსოფ­ლიო მემ­კვიდ­რეობის კო­მი­ტეტს აღ­ნიშ­ნუ­ლი ძეგ­ლებიდან ორის - ბაგ­რა­ტის ტაძ­რის (რო­მელ­საც ავ­ტო­მა­ტუ­რად გა­დაყვა გე­ლა­თის სა­მო­ნას­ტრო კომ­პლექ­სი) და მცხეთის ის­ტო­რი­უ­ლი მო­ნუ­მენ­ტების, „საფრთხის ქვეშ მყოფ ძეგ­ლთა" სი­ა­ში გა­და­ტა­ნა მოუხდა. ამათ­გან ბაგ­რა­ტის ტა­ძა­რი დი­დი ალბათობით, შე­საძ­ლებელი­ა, 2013 წელს სა­ერ­თოდ ამო­ვარ­დეს მსოფ­ლიო კულ­ტუ­რუ­ლი მემ­კვიდ­რეობის ძეგ­ლთა სი­ი­დან (http://newpress.ge/index.php?page=4&staties_id=131), ხოლო მცხეთის ის­ტო­რი­ულ ძეგ­ლებს, მათ­სა და მათ შე­მო­გა­რენ­ზე წარ­მოებული სხვა­დასხვა დარ­ღვე­ვების გა­მო, სა­მი წლის გან­მავ­ლობაში მყარად უნარ­ჩუნ­დება „საფრთხის ქვეშ მყოფი" ძეგ­ლის სტა­ტუ­სი.

მი­ზე­ზები და რე­კო­მენ­და­ციები

მცხეთის ის­ტო­რი­უ­ლი მო­ნუ­მენ­ტების­თვის საფრთხის ქვეშ მყოფი ძეგ­ლის სტა­ტუ­სის მი­ნი­ჭება გა­ნა­პი­რობა რა­მო­დე­ნი­მე მი­ზეზ­მა. ისი­ნი ჩა­მოთ­ვლი­ლია 2008 წლის მსოფ­ლიო მემ­კვიდ­რეობის კო­მი­ტე­ტის 32-ე სე­სი­ის­თვის მომ­ზა­დებულ დას­კვნა­ში ~http://whc.unesco.org/en/decisions/1697`. მი­ზეზ­თა ჩა­მო­ნათ­ვალ­ში შე­დის: მცხეთის ის­ტო­რი­უ­ლი ძეგ­ლების გარ­შე­მო არ­სებული მი­წების პრი­ვა­ტი­ზა­ცი­ა, ბუფე­რუ­ლი ზო­ნების გა­ნუ­საზ­ღვრე­ლობა, კომ­პლექ­სუ­რი მარ­თვის გეგ­მის უქონ­ლობა, მსოფ­ლიო მემ­კვიდ­რეობის ძეგ­ლების არ­ქე­ო­ლო­გი­უ­რი კომ­პო­ნენ­ტის მდგო­მა­რეობის გა­უ­ა­რე­სება, მა­თი და­უც­ვე­ლობა წევ­რი სახელ­მწი­ფოს (ანუ სა­ქარ­თვე­ლოს) მხრი­დან. რის გა­მოც „ყვე­ლა ეს და­ნა­კარ­გი ახდენს აუ­ნაზ­ღა­უ­რებელ გავ­ლე­ნას ძეგ­ლის უნი­ვერ­სა­ლურ ღი­რებულებაზე, მის ორი­გი­ნა­ლობასა და მთლი­ა­ნობაზე" - წე­რია დას­კვნა­ში.

ამ მდგო­მა­რეობის გა­მო­სას­წო­რებლად იუ­ნეს­კომ მო­ითხოვა წევ­რი სახელ­მწი­ფოს­გან ძეგ­ლების ახლო-მახლო ტე­რი­ტო­რი­ა­ზე გან­თავ­სებული მი­წების პრი­ვა­ტი­ზების შე­ჩე­რება, მსოფ­ლიო მემ­კვიდ­რეობის ძეგ­ლის მარ­თვის გეგ­მის შე­მუ­შა­ვება და პრი­ო­რი­ტე­ტად ქცე­ვა, ბუფე­რუ­ლი ზო­ნების მკა­ფიო გან­საზ­ღვრა. მან ასე­ვე, რე­კო­მენ­და­ცია მის­ცა, რომ შე­იქ­მნას სპე­ცი­ა­ლუ­რი პროგ­რა­მა ყვე­ლა არ­ქე­ო­ლო­გი­უ­რი კომ­პო­ნენ­ტის და­სა­ცა­ვად. ქარ­თულ მხარეს მი­ე­ცა გაფრთხილება, რომ ამ სა­კითხებთან მი­მარ­თებაში მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი პროგ­რე­სის არარ­სებობის შემთხვე­ვა­ში მსოფ­ლიო მემ­კვიდ­რეობის კო­მი­ტე­ტი მცხეთის ის­ტო­რი­ულ მო­ნუ­მენ­ტებს შეიყვან­და „საფრთხის ქვეშ მყოფ" ძეგ­ლთა სი­ა­ში.

მიუხედა­ვად ამი­სა, მომ­დევ­ნო 33-ე სე­სი­ა­ზე, 2009 წელს მსოფ­ლიო მემ­კვიდ­რეობის კო­მი­ტეტს ისევ მოუხდა შეშ­ფო­თების გა­მოხატ­ვა მცხეთის ის­ტო­რი­ულ მო­ნუ­მენ­ტებთნ და­კავ­ში­რებით. 33-ე სე­სი­ის­თვის მომ­ზა­დებულ დას­კვნა­ში ~http://whc.unesco.org/en/decisions/1894)იუ­ნეს­კო სა­ქარ­თვე­ლოს საყვე­დუ­რობს არა­საკ­მა­რი­სი ძა­ლისხმე­ვის გა­მო იუ­რი­დი­უ­ლი და ტექ­ნი­კუ­რი პი­რობების მომ­ზა­დების, მი­წების პრი­ვა­ტი­ზა­ცი­ის შე­ჩე­რების, მარ­თვის გეგ­მის მო­უმ­ზა­დებლობის, საზ­ღვრებისა და ბუფე­რუ­ლი ზო­ნების და­უდ­გენ­ლობის სა­კითხებში. შე­ნიშ­ვნას აძ­ლევს ყვე­ლა არ­ქე­ო­ლო­გი­უ­რი კომ­პო­ნენ­ტის დამ­ცა­ვი სპე­ცი­ა­ლუ­რი პროგ­რა­მის შე­უ­მუ­შა­ვებლობაში. იქ­ვე აღ­ნიშ­ნავს სა­ვა­ლა­ლო შე­დეგს: მცხეთის ის­ტო­რი­ულ მო­ნუ­მენ­ტებში რა­მო­დე­ნი­მე კომ­პო­ნენ­ტმა „და­კარ­გა თა­ვი­სი ორი­გი­ნა­ლობა სა­რეს­ტავ­რა­ციო სა­მუ­შა­ოების მი­უ­ღებელი მე­თო­დებით წარ­მოების გა­მო". ის მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი პროგ­რე­სი, რა­საც მო­ე­ლოდ­ნენ ქარ­თუ­ლი მხარი­დან, არ განხორ­ცი­ელ­და. ამი­ტომ მმკ-მ (მსოფ­ლიო მემ­კვიდ­რეობის კო­მი­ტე­ტი) ძეგ­ლი შეიყვა­ნა „საფრთხის ქვეშ მყოფ" ძეგ­ლთა სი­ა­ში.

აღ­ნიშ­ნულ­მა სტა­ტუს­მა გა­ზარ­და იუ­ნეს­კოს მსოფ­ლიო კულ­ტუ­რუ­ლი მემ­კვიდ­რეობის ძეგ­ლთა სი­ი­დან მცხეთის ამო­ვარ­დნის სა­შიშ­როება. ასე­ვე, გა­ზარ­და მმკ-ს 34-ე სე­სი­ის­თვის მომ­ზა­დებულ დას­კვნა­ში რე­კო­მენ­და­ცი­ა­თა რიცხვი. რომ­ლებიც ისევ დაც­ვის ზო­ნებს, ბუფე­რუ­ლი ზო­ნის დად­გე­ნას, მემ­კვიდ­რეობის მარ­თვის გეგ­მის შე­მუ­შა­ვებას, არ­ქე­ო­ლო­გი­უ­რი კომ­პო­ნენ­ტის დაც­ვას შეეხო. თუმ­ცა მე­ტი დე­ტა­ლუ­რი ხასი­ა­თი შე­ი­ძი­ნა - ქარ­თულ მხარეს მო­ე­ნიშ­ნა ვა­დები, მი­ე­წო­და გარ­კვე­უ­ლი გეგ­მა, და­უ­კონ­კრეტ­და ყოვე­ლი ნაბიჯი, რომ­ლის თან­მიმ­დევ­რულ­მა შეს­რუ­ლებამ სა­შუ­ა­ლება უნ­და მის­ცეს მცხეთის ის­ტო­რი­ულ მო­ნუ­მენტს „საფრთხის ქვეშ მყოფის" სტა­ტუ­სი­დან და­აღ­წი­ოს თა­ვი ~http://whc.unesco.org/en/decisions/4103`8

პროგ­რე­სი

აღ­ნიშ