ცალმხრივი კანონი და უბინაოდ დარჩენილი მოქალაქეები

"სას­წრა­ფოდ შე­ჩერ­დეს გა­მო­სახლებები (აღ­სრუ­ლება) და გა­მოცხად­დეს მო­რა­ტო­რი­უ­მი. სას­წრა­ფოდ გა­მოიყოს დაბალ­პრო­ცენ­ტი­ა­ნი გრძელ­ვა­დი­ა­ნი სესხები პრობლე­მუ­რი სესხების გა­და­სა­ფა­რად და მცი­რე და სა­შუ­ა­ლო ბიზ­ნე­სის წარ­მო­მად­გენ­ლების­თვის. შა­ვი სიებიდან გა­მო­თა­ვი­სუფ­ლდნენ ის ადა­მი­ა­ნები, რომ­ლებიც მუ­შაობდნენ და წარ­მო­ად­გენ­დნენ სა­ზო­გა­დოების აქ­ტი­ურ წევ­რებს. მოხდეს ყვე­ლა კერ­ძო იპო­თე­კა­რის (ანუ მე­ვახშის) საქ­მი­ა­ნობის შეს­წავ­ლა და გა­მო­ძიება, და­ზა­რა­ლებული მსესხებლის უდი­დე­სი ნა­წი­ლი მათ­ზე მო­დის".

აღ­ნიშ­ნუ­ლი მოთხოვ­ნებით "პრობლე­მუ­რი იპო­თე­კუ­რი სესხების სა­ი­ნი­ცი­ა­ტი­ვო ჯგუფ­მა" პარ­ლა­მენ­ტის თავმჯდო­მა­რეს მი­მარ­თა. 

განცხადებით მი­მარ­თვის აუ­ცი­ლებლობა გა­მო­იწ­ვია ე.წ. იპო­თე­კურ ვალ­თან და­კავ­ში­რებულ­მა პრობლე­მამ, რაც კერ­ძო იპო­თე­კა­რებიდან, მიკ­რო­სა­ფი­ნან­სო ორ­გა­ნი­ზა­ციებიდან და ნა­წი­ლობრივ ბან­კებიდან სესხის ამ­ღებ ბევრ პირს შე­ექ­მნა.

სტა­ტის­ტი­კა

სა­ქარ­თვე­ლოს იუს­ტი­ცი­ის სა­მი­ნის­ტროს აღ­სრუ­ლების ეროვ­ნუ­ლი ბიუ­როს მო­ნა­ცე­მებით 2012-2013 წლის აპ­რი­ლის თვის ჩათ­ვლით სსიპ აღ­სრუ­ლების ეროვ­ნუ­ლი ბიუ­როს წარ­მოებაში მი­ღებულ იქ­ნა 246 სა­აღ­სრუ­ლებო ფურ­ცე­ლი გა­მო­სახლების შე­სახებ, ხოლო აღ­სრულ­და 153 საქ­მე (გა­მო­სახლება). ამა­ვე პე­რი­ოდ­ში აუქ­ცი­ო­ნი­ს წე­სით რე­ა­ლი­ზებულ იქ­ნა 1322 მი­წა და 1015 ბინა.

ბოლო ოთხი წლის (2008-2012წწ) მო­ნა­ცე­მებით კი იპო­თე­კუ­რი სესხის შე­დე­გად საცხოვ­რებლი­სა და პი­რა­დი ქო­ნების გა­რე­შე დარ­ჩა 172 300 ოჯახი.  აღ­სრუ­ლების ეროვ­ნუ­ლი ბიუ­როს „მო­ვა­ლე­თა რე­ეს­ტრში" სულ 87 207 პი­რია რე­გის­ტრი­რებული. წლის და­საწყისი­დან დღემ­დე მო­ვა­ლე­თა რა­ო­დე­ნობა 10600-ით გა­ი­ზარ­და.

თუმ­ცა სსიპ აღ­სრუ­ლების ეროვ­ნუ­ლი ბიუ­რო არ ფლობს ინ­ფორ­მა­ცი­ას იპო­თე­კის ხელ­შეკ­რუ­ლებათა გა­ფორ­მების და რე­გის­ტრა­ცი­ის რა­ო­დე­ნობის შე­სახებ. არა­ო­ფი­ცი­ა­ლუ­რი ინ­ფორ­მა­ცი­ით მა­თი რა­ო­დე­ნობა 200 ათას­ზე მე­ტი­ა.

თა­ვი­სი მო­ნა­ცემ­თა ბაზა გა­აჩ­ნია არა­სამ­თავ­რობო ორ­გა­ნი­ზა­ცია ,,სო­ცი­ა­ლუ­რი პროგ­რა­მებისა და გან­ვი­თა­რების ცენ­ტრსაც". ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ა­ში და­რე­გის­ტრი­რებულია 10000-ზე მე­ტი ბინის გა­რე­შე დარ­ჩე­ნი­ლი ოჯახი, თუმ­ცა ამა­ვე ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის ცნობით მა­თი ფაქ­ტობრი­ვი რა­ო­დე­ნობა გა­ცი­ლებით მე­ტი­ა.

"ეშ­მა­კი დე­ტა­ლებში­ა"

ცა­რო კიბაბიძე ყოველ­თვი­უ­რად პრო­ცენ­ტის სახით 700 დო­ლარს იხდის. აღ­ნიშ­ნუ­ლი თანხა, იპო­თე­კარ­თან გა­ფორ­მებული ხელ­შეკ­რუ­ლების თა­ნახმად, თვი­უ­რად 4 პრო­ცენ­ტის და წლი­უ­რი 48 პრო­ცენ­ტის შე­დე­გი­ა. ასეთ პი­რობაზე დათნხმებას იგი „გა­მო­უ­ვა­ლი მდგო­მა­რეობით" ხსნის.

ორ­გა­ნი­ზა­ცია ,,სო­ცი­ა­ლუ­რი პროგ­რა­მებისა და გან­ვი­თა­რების ცენ­ტრის" მი­ერ ჩა­ტა­რებულ ბენე­ფი­ცი­ა­რების გა­მო­კითხვის მიხედ­ვით, რო­მე­ლიც სესხის აღების მი­ზე­ზებს იკ­ვლევ­და, მო­ნა­ცე­მები თბილის­სა და ქუ­თა­ის­ში სხვა­დასხვა აღ­მოჩ­ნდა. თბილი­სის მო­სახლეობის პა­სუხების თა­ნახმად 30%-მა სესხი აი­ღო ჯან­მრთე­ლობის მდგო­მა­რეობის გა­უ­ა­რე­სების გა­მო, სხვა­დასხვა სახის ოპე­რა­ცი­ის­თვის, 40% საპ­რო­ცე­სო გა­რი­გებების­თვის - და­უ­ჭი­რეს ოჯახის წევ­რი, 20% ბიზ­ნე­სის­თვის, ხოლო 10% ამბობს, რომ საზ­ღვარ­გა­რეთ გა­უშ­ვა ოჯახის წევ­რი სა­მუ­შა­ოდ.

ქუ­თა­ის­ში სხვაგ­ვა­რი სუ­რა­თი­ა. აღ­ნიშ­ნულ ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ა­ში და­რე­გის­ტრი­რებულ­თა 80% ამბობს, რომ სესხი ბიზ­ნე­სის­თვის სჭირ­დებოდა, ხოლო 20 % -მა სესხი აი­ღო სამ­კურ­ნა­ლოდ.

სა­პარ­ლა­მენ­ტო  უმ­რავ­ლე­სობის დე­პუ­ტა­ტი გია ცა­გა­რე­იშ­ვი­ლი პრობლე­მის ასე­თი მას­შტაბურობის მი­ზე­ზებად მძი­მე სო­ცი­ა­ლურ მდგო­მა­რეობას­თან ერ­თად - მო­ქა­ლა­ქეებში სა­მარ­თლებრი­ვი გა­ნათ­ლების ნაკ­ლებობასაც ასახელებს.

"მი­ზე­ზი ერ­თია ეკო­ნო­მი­კუ­რი სი­დუხჭი­რე უმუ­შევ­რობა სა­ში­ნე­ლი. ადა­მი­ა­ნები ფიქ­რობენ, რომ მყისი­ე­რად ფი­ნან­სუ­რი პრობლე­მის გა­დაწყვე­ტა მათ შე­უძ­ლი­ათ იპო­თე­კა­რებთან მის­ვლით და ფუ­ლის სესხებით. მე­ო­რე პრობლე­მაა იუ­რი­დი­უ­ლი გა­უთ­ვით­ცნობიე­რებლობა. სა­მარ­თლებრი­ვი გა­ნათ­ლების დო­ნე, ჩვენ ვი­ცით რომ ნუ­ლის ტო­ლი­ა. ადა­მი­ა­ნები აწე­რენ ისეთ კონ­ტრაქ­ტებზე ხელს, რომ არ კითხულობენ. არა­და წვრილ­მა­ნებში იმა­ლება ეშ­მა­კი სწო­რედ", - აღ­ნიშ­ნავს ცა­გა­რე­იშ­ვი­ლი.

ხელ­შეკ­რუ­ლების გა­ფორ­მებამ­დე კონ­სულ­ტა­ცი­ის გავ­ლის სიმ­წი­რე­ზე მი­უ­თი­თებს სა­ი­ას ქუ­თა­ი­სის ფი­ლი­ა­ლის ხელ­მძღვა­ნე­ლი თა­მარ ფა­ჩუ­ლი­აც.

"პრო­ცენ­ტუ­ლად თუ შე­ვა­და­რებთ მა­ნამ­დე მო­მარ­თვი­ა­ნობა ძა­ლი­ან ცო­ტა­ა, თუმ­ცა ყოფი­ლა ასე­თი შემთხვე­ვებიც. სა­მა­გი­ე­როდ ძა­ლი­ან ხში­რია მო­მარ­თვის შემთხვე­ვები, პოსტ-ფაქ­ტუმ, რო­ცა სა­სა­მარ­თლო­ში დაიბარეს მო­პა­სუხე მხარედ, ან ისე­თი ვი­თა­რებაა, რო­ცა მე­ვა­ლე არ იძ­ლე­ვა სესხს, ანუ რო­დე­საც უკ­ვე საქ­მე გარ­თუ­ლებული­ა, მხარე­თა შო­რის მო­ლა­პა­რა­კება ვერ დგება და მათ ჭირ­დებათ იუ­რის­ტის დახმა­რება", - ამბობს თა­მარ ფა­ჩუ­ლი­ა.

თუმ­ცა სა­მარ­თლებრი­ვი გა­ნათ­ლების ქო­ნა­ში და ხელ­შეკ­რუ­ლების პი­რობების კარ­გად გაც­ნობაში პა­ნა­ცე­ას ვერ ხედავს ბევ­რი და­ზა­რა­ლებული. „სესხი უნ­და გა­მოგ­ვე­ტა­ნა „რეს­პუბლი­კა ბან­კი­დან", გა­ტა­ნის დრო 2008 წლის 9 აგ­ვის­ტოს და­ემთხვა, ანუ ომს სა­ქარ­თვე­ლო­ში, ამი­ტომ სესხის გა­მო­ტა­ნა არ მოხერხდა. მაგ­რამ ჩვენ საქ­მე უკ­ვე დაწყებული გვქონ­და, რა­ღაც ვა­ლები აღებული იყო, მათ გას­ტუმ­რება სჭირ­დებოდა. ამი­ტომ მივ­მარ­თეთ კერ­ძო იპო­თე­კარს, რო­მელ­მაც თვე­ში 5 პრო­ცენ­ტად გვა­სესხა ფუ­ლი. წლი­უ­რად 60 პრო­ცენ­ტი უნ­და გვეხადა. ჩვენც იძუ­ლებული გავხდით ამ კაბალურ პი­რობებს დავ­თანხმებოდით. დრო მი­დი­ო­და  და საქ­მე ფუჭ­დებოდა. სესხს ომის შემ­დგომ სა­ქარ­თვე­ლო­ში მხოლოდ ეს კერ­ძო იპო­თე­კა­რები იძ­ლე­ოდ­ნენ, ასე­თი მა­ღა­ლი პრო­ცენ­ტით", - აღ­ნიშ­ნავს და­ზა­რა­ლებული მა­მუ­კა კა­კა­უ­რი­ძე.

ცალმხრი­ვი კა­ნო­ნი

მხოლოდ ხელ­შეკ­რუ­ლების პი­რობების კარ­გად გარ­კვე­ვა­ში გა­მო­სა­ვალს ვერც „სო­ცი­ა­ლუ­რი პროგ­რა­მებისა და გან­ვი­თა­რების ცენ­ტრის" წარ­მო­მად­გენ­ლები ხედა­ვენ. ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის თავმჯდომარე სო­ფიო ბეროშ­ვი­ლი ერთ-ერთ მთა­ვარ მი­ზე­ზად დაუბალან­სებელ და ცალმხრივ კა­ნონს მი­იჩ­ნევს. აღ­ნიშ­ნუ­ლი ცალმხრი­ვობა 2007 წელს იპო­თე­კის და აღ­სრუ­ლების შე­სახებ კა­ნო­ნის გა­მარ­ტი­ვებამ გა­მო­იწ­ვი­ა. მი­სი თქმით მოქმედი კა­ნო­ნი მხოლოდ ცალმხრი­ვად იცავს იპო­თე­კა­რის (თანხის გამ­ცე­მის) უფ­ლებებს და სა­ერ­თოდ უგუ­ლებელყოფს მსესხებლის უფ­ლებას.

ცვლი­ლება№1

2012 წელს „სა­აღ­სრუ­ლებო წარ­მოებათა შე­სახებ" კა­ნონ­ში შე­სულ­მა ცვლი­ლებამ გარ­კვე­უ­ლი უპირ­ატე­სობა მი­ა­ნი­ჭა ბანკს. მის მო­ვა­ლეს და­მა­ტებითი მა­კონ­ტრო­ლებელი გა­უ­ჩი­ნა აღ­სრუ­ლების ეროვ­ნული ბიუ­როს სახით. 

"თუ აქამ­დე ბანკს აღ­სრუ­ლების ეროვ­ნუ­ლი ბიუ­როს­თვის უნ­და მი­ე­წო­დებინა ინ­ფორ­მა­ცია მო­ვა­ლის შე­სახებ, რე­ა­ლუ­რად მას თა­ვი­დან­ვე ექ­ნება ყვე­ლა ეს ინ­ფორ­მა­ცია და ბანკს აღარ დას­ჭირ­დება ზედ­მე­ტად და­საბუთება იმი­სა, რამ­დე­ნად და­არ­ღვია კლი­ენ­ტმა სესხის გა­დახდის ვა­დები და ა.შ. ვფიქ­რობ, კე­თილ­სინ­დი­სი­ერ გა­დამხდელს ეს ცვლი­ლება არ შეეხება, მაგ­რამ ვა­ლის ამო­ღების პრო­ცესს ბან­კის სა­სარ­გებლოდ გა­ა­ი­ო­ლებს.", - ამბობს სო­ფიო ბეროშ­ვი­ლი.

ცვლი­ლება №2

აქამ­დე, აკ­რძა­ლუ­ლი იყო სო­ცი­ა­ლუ­რად და­უც­ვე­ლი ოჯახების მო­ნა­ცემ­თა ერ­თი­ან ბაზა­ში რე­გის­ტრი­რებული ოჯახის წევ­რის ქო­ნებაზე ყადა­ღის და­დება. 2012 წელს „სა­აღ­სრუ­ლებო წარ­მოებათა შე­სახებ" კა­ნონ­ში შე­სუ­ლი ცვლი­ლების თა­ნახმად რიგ შემთხვე­ვა­ში ყადა­ღას სო­ცი­ა­ლუ­რად და­უც­ვე­ლი ოჯახების ქო­ნებაც და­ექ­ვემ­დებარა.

ცვლი­ლება№3

რი­გი სპე­ცი­ალ­ის­ტის მხრი­დან „ცალმხრი­ვობის" კვა­ლი­ფი­კა­ცი­ას და­ექ­ვემ­დებარა კო­დექ­სის მე-300 მუხლიც, სა­დაც ცვლი­ლება ასე­ვე 2007 წელს შე­ვი­და. იპო­თე­კით დატ­ვირ­თუ­ლი უძ­რა­ვი ნივ­თი „ამ კო­დექ­სით გათ­ვა­ლის­წი­ნებულ სა­ფუძ­ველ­ზე შე­იძ­ლება გა­და­ვი­დეს კრე­დი­ტო­რის (იპო­თე­კა­რის) სა­კუთ­რებაში, თუ ეს პირ­და­პირ არის გათ­ვა­ლის­წი­ნებული იპო­თე­კის ხელ­შეკ­რუ­ლებით".

ამას­თან ერ­თად „თუ მო­ვა­ლე გა­ა­ჭი­ა­ნუ­რებს იპო­თე­კით უზ­რუნ­ველყოფი­ლი მოთხოვ­ნის დაკ­მაყოფი­ლებას, იპო­თე­კით დატ­ვირ­თუ­ლი უძ­რა­ვი ნივ­თი შე­იძ­ლება გა­და­ვი­დეს კრე­დი­ტო­რის (იპო­თე­კა­რის) სა­კუთ­რებაში, თუ კრე­დი­ტო­რი და მო­ვა­ლე ამის თაობაზე ერ­თობლი­ვი განცხადებით მი­მარ­თა­ვენ საჯარო რე­ესტრს".

ცვლი­ლება№4

იპო­თე­კა­რის შე­საძ­ლებლობებზე და ნაკ­ლებ ვალდებულებებზე მი­უ­თი­თებს სა­მო­ქა­ლა­ქო კო­დექ­სის 873-ე და ასე­ვე  286-ე მუხლებიც. ამ უკა­ნას­კნე­ლის მიხედ­ვით „უძ­რა­ვი ნივ­თი შე­იძ­ლება ისე იქ­ნეს გა­მოყენებული (დატ­ვირ­თუ­ლი) მოთხოვ­ნის და­საკ­მაყოფი­ლებლად, რომ უზ­რუნ­ველყოფილ კრე­დი­ტორს მი­ე­ცეს უფ­ლება, სხვა კრე­დი­ტო­რებთან შე­და­რებით პირ­ველ რიგ­ში მი­ი­ღოს თა­ვი­სი მოთხოვ­ნის დაკ­მაყოფი­ლება ამ ნივ­თის რე­ა­ლი­ზა­ცი­ით ან მის სა­კუთ­რებაში გა­და­ცე­მით (იპო­თე­კა)".

კა­ნო­ნი და „ოქ­როს შუ­ა­ლე­დი"

თუმ­ცა რი­გი იუ­რის­ტი აღ­ნიშ­ნუ­ლი კა­ნო­ნის სამ­რთლი­ა­ნობაზე საუბარს მი­ზან­შე­წო­ნი­ლად არ მი­იჩ­ნევს, თუმ­ცა „ცალმხრი­ვობის" მო­მენტს ზე­მოთხსე­ნებულ მუხლთან მი­მარ­თებაში არ გა­მო­რიცხავს. „იპო­თე­კით დატ­ვირ­თუ­ლი სა­გა­ნი არის ვა­ლის უზ­რუნ­ველყოფის სა­შუ­ა­ლება იმ შემთხვე­ვა­ში კრე­დი­ტორს შე­უძ­ლია თა­ვის სახელ­ზე გა­და­ა­ფორ­მოს სახლი. და ის გახდეს სახლის მე­სა­კუთ­რე. ალბათ ამას გუ­ლისხმობენ, რო­ცა „კრე­დი­ტო­რის სა­სარ­გებლო კა­ნო­ნად" მოიხსე­ნიებენ მოქ­მედ კა­ნონს", –- ამბობს თა­მარ ფა­ჩუ­ლი­ა.. 

სა­მა­გი­ე­როდ კა­ნონ­ში ცვლი­ლებებს და „ოქ­როს შუ­ა­ლე­დის" მო­ძიების აუ­ცი­ლებლობას მი­უ­თი­თებს უმ­რავ­ლე­სობის დე­პუ­ტა­ტი გია ცა­გა­რე­იშ­ვი­ლი. „უნ­და მი­ვი­ღოთ კა­ნო­ნი მე­ვახშეობის წი­ნა­აღ­მდეგ. თუმ­ცა ძა­ლი­ან ბევრ ქო­ნებრივ სა­კითხთა­ნაა და­კავ­ში­რებული. ამი­ტომ ოქ­როს შუ­ა­ლე­დი უნ­და ვე­ძებოთ. პრობლე­მების დი­დი წი­ლი მა­ინც იმ შემთხვე­ვებს უკავ­შირ­დება, რო­ცა ორ ფი­ზი­კურ პირს შო­რი­საა და­დებული ხელ­შეკ­რუ­ლება. გა­სათ­ვა­ლის­წი­ნებელია მე­ო­რე მხარეც, რომ სესხის გამ­ცე­მიც არ და­ზა­რალ­დეს", - ამბობს ცა­გა­რე­იშ­ვი­ლი. („ახალი გაზეთი" შეეცადა დაკავშირებოდა რამოდენიმე იპოთეკარს, მაგრამ მათ კომენტარის გაკეთებისგან თავი შეიკავეს).

"ოქ­როს შუ­ა­ლე­დის" გა­რე­შე

თუმცა დღეის მდგომარეობით მთავარ დაზარალებულთა როლში მაინც მსესხებლები გამოდიან.

"აღ­მას­რუ­ლებელი მარ­წმუ­ნებდა აუქ­ცი­ონს ვერ ჩა­ვა­ტა­რებთ, თუ არ მომ­ზად­და მა­სა­ლები, მე­რე უნ­და მოგთხოვო გა­სა­ღები, გა­და­ვი­ღო ბინა, ჩა­ვა­ტა­რო ექ­სპერ­ტი­ზა...  ნახეთ სად დევს ჩე­მი სახლის ფოე­ტოები?! ვერ იპო­ვით, რად­გან ამ პრო­ცე­დუ­რების გა­რე­შე გაიყიდა ჩე­მი ბინა. თან პირ­ველ აუქ­ცი­ონ­ზე მა­ღა­ლი ბიჯი და­ა­დეს, მე­ო­რე აუქ­ცი­ონ­ზე, რომ ია­ფად გაეყიდათ", - ამბობს და­ზა­რა­ლებული ნა­ტო ძო­წე­ნი­ძე.

ნატო ძოწენიძის შემთხვევაშიც 2007 წელს ცვლილებაშესული კანონი ამოქმედდა, რომელი კა­ნო­ნის თა­ნახმად „თუ პირ­ვე­ლი აუქ­ცი­ო­ნის დროს არ მოხდება შე­საბამი­სი შე­მო­თა­ვა­ზება, სპე­ცი­ა­ლის­ტი 10 დღის ვა­და­ში ნიშ­ნავს მე­ო­რე აუქ­ცი­ონს.

მე­ო­რე აუქ­ცი­ო­ნის ჩა­ტა­რების დროს უძ­რა­ვი ნივ­თის საწყისი ფა­სი უნ­და იყოს პირ­ველ აუქ­ცი­ონ­ზე შე­მო­თა­ვა­ზებული საწყისი ფა­სის ნახევა­რი ან კრე­დი­ტო­რის წე­რი­ლობითი თანხმობის შემთხვე­ვა­ში - უფ­რო მცი­რე თანხა".

ანუ იმ შემთხვე­ვა­ში, თუ პირ­ველ აუქ­ცი­ონ­ზე ქო­ნების გაყიდვა არ მოხდება გა­მოცხად­დება პირ­ვე­ლი გან­მე­რებითი აუქ­ცი­ო­ნი, რო­მელ­ზეც ვაჭ­რობა და­იწყება ქო­ნების სა­რე­ა­ლი­ზა­ციო ღი­რებულების მეოთხედიდან, ხოლო თუ ქო­ნება ვერც პირ­ველ გან­მე­ო­რებით აუქ­ცი­ონ­ზე ვერ გაიყიდა, აღ­სრუ­ლების ეროვ­ნუ­ლი ბიუ­რო გა­მო­აცხადებს მე­ო­რე გან­მე­ო­რებით აუქ­ცი­ონს. მე­ო­რე გან­მე­ო­რებით აუქ­ცი­ონ­ზე სა­რე­ა­ლი­ზა­ციო ქო­ნების საწყისი ფა­სი შე­ად­გენს 0 ლარს.

აუქ­ცი­ო­ნით სხვა­გავ­რად რე­გუ­ლირ­დებოდა სი­ტუ­ა­ცია მა­ნამ­დე „ამ დრომ­დე აღ­სრუ­ლების ეროვ­ნუ­ლი ბიუ­რო დაყადა­ღებული ქო­ნების რე­ა­ლი­ზა­ცი­ი­სას მხოლოდ ერთ გან­მე­ო­რებით აუქ­ცი­ონს აცხადებდა, ხოლო იმ შემთხვე­ვა­ში, თუ ქო­ნების რე­ა­ლი­ზა­ცია ვერ მოხერხდებოდა, კრე­დი­ტორს შე­ეძ­ლო ქო­ნების ნა­ტუ­რით მი­ღება მო­ეთხოვა", - ამბობს სო­ფიო ბეროშ­ვი­ლი.

საეჭვო სქემები

ასეთი ფორმით ცალმხრივობა აფიქრებინებს მსესხებლებს გარკვეული ინტერესთა ჯგუფის ლობირებაზე მოქმედი კანონის  მიმართ. ამას მიუთითებს უმრავლესობის დეპუტატიც. "ბევრი შავი სქემა მოქმედებს, რომლებიც პირდაპორ იყო დაკავშირებული წინა ხელისუფლებასთან.  მხოლოდ მათ წევრებს ჰქონდათ შავ ბაზარზე გამოტანილი ასობით ათასი დოლარი. მხოლოდ ისინი მევახშეების მეშვეობით  მესამე, მეოთხე პირებზე ფულს ატრიალებდნენ, შემდეგ უძრავ–მოძრავი ქონება  გადადიოდა გაურკვეველი პირების ხელში. არიან იპოთეკარები, რომელთაც 20, 30, 40  იპოთეკური ხელშეკრულება აქვთ გაფორმებული. საიდან ამდენი თანხა ამ ადამიანების ხელში?!  არსად არ არის ეს თანხები დეკლარილებული,"  – ამბობს გია ცაგარეიშვილი.

სამაგიეროდ, მკაფიოდ დეკლარირდა „იპოთეკით დაზარალებულების“ დახმარების შეპირება ახალი ხელისუფლების მიერ. ასევე სესხებთან დაკავშირებული საეჭვო სქემების გამოძიებაც. დაზარალებულები ხელისუფლებას პირობის შესრულებას თხოვენ. „თუკი გასულ საუკუნის 90 - იან  წლებში შეიარაღებული ბანდიტები გვაყაჩაღებდნენ, 21 საუკუნეში ფორმა შეიცვალა, თუმცა არა შინაარსი. კანონის მხარდაჭერით გვაყაჩაღებენ მევახშეები. ხელისუფლება შეგვპირდა ამის მოგვარებას და რა არის გამოსავალი?!,“ – ამბობს მამუკა კაკაურიძე.

გა­მო­სა­ვა­ლი - მორატორიუმი

თავად და­ზა­რა­ლებული მსესხებლები გა­მო­სა­ვალს მო­რა­ტო­ი­უ­მის გა­მოცხადებაში ხედა­ვენ. „შე­ჩერ­დეს რა­ღაც ვა­დით, ნუ მო­ი­მა­ტებს პრო­ცენ­ტი, დაბალი საპ­რო­ცენ­ტო გა­და­სახადით შევ­ძლებთ ვა­ლის გა­დახდას. ვი­ცით რომ ჩვე­ნი გა­და­სახდე­ლი­ა, უბრა­ლოდ ცო­ტა ადა­მი­ა­ნუ­რი პი­რობები დაგ­ვიყენონ", - ამბობენ იპო­თე­კით და­ზა­რა­ლებულები.

გამოსავალი - სოციალური იპოთეკა

ორ­გა­ნი­ზა­ცია „სო­ცი­ა­ლუ­რი პროგ­რა­მებისა და გან­ვი­თა­რების ცენ­ტრი" გა­მო­სა­ვალს სო­ცი­ა­ლურ იპო­თე­კა­ში ხედავს.

„სო­ცი­ა­ლუ­რი იპო­თე­კა - ესაა უნი­კა­ლუ­რი შე­საძ­ლებლობა სო­ცი­ა­ლუ­რად და­უც­ვე­ლი მო­ქა­ლა­ქეებისათ­ვის - შე­ი­ძი­ნონ საცხოვ­რებელი ბინა.

სახელ­მწი­ფო პრო­ექ­ტის - „სო­ცი­ა­ლუ­რი იპო­თე­კის" განხორ­ცი­ე­ლებაში მო­ნა­წი­ლეობა შე­უძ­ლი­ათ მი­ი­ღონ რო­გორც ბან­კებმა, ასე­ვე სხვა­დასხვა ფი­ნა­ნსურ­მა ორ­გა­ნი­ზა­ციებმა.

სო­ცი­ა­ლუ­რი იპო­თე­კუ­რი კრე­დი­ტი არის გრძელ­ვა­დი­ა­ნი, სხვა­დასხვა ქვეყნებში იგი მერყეობს 22 წლი­დან 25,5 წლამ­დე. საპ­რო­ცენ­ტო გა­ნაკ­ვე­თიც ასე­ვე დაბალია და ისიც ასე­ვე მერყეობს 5,5%-დან 8,5%-მდე.

მთა­ვა­რი განსხვა­ვება სო­ცი­ა­ლურ იპო­თე­კა­სა და კო­მერ­ცი­ულ იპო­თე­კას შო­რის არის­სესხის სხვა­დასხვა სახის ია­ფი პრო­დუქ­ტები, რომ­ლებიც ხშირ შემთხვე­ვა­ში სახელ­მწი­ფო სუფ­სი­დი­რების ხარჯზეა შე­საძ­ლებელი, ასე­ვე საბან­კო გა­რან­ტია - რომ საპ­რო­ცენ­ტო გა­ნაკ­ვე­თი უც­ვლე­ლი დარ­ჩება სესხის მიმ­დი­ნა­რეობის ბოლომ­დე. სო­ცი­ა­ლუ­რი იპო­თე­კა შე­ად­გენს სახელ­მწი­ფო პროგ­რა­მების კომ­პლექსს, რო­მელ­თა მი­ზა­ნია სო­ცი­ა­ლუ­რად და­უც­ვე­ლი მო­ქა­ლა­ქეების საცხოვ­რებელი პი­რობების გა­უმჯობესება", - აღ­ნიშ­ნუ­ლია პრო­ექ­ტში, რო­მე­ლიც პარ­ლა­მენტს წა­რედ­გი­ნა 2013 წლის 8 აპ­რილს.

ამ დრომ­დე აღ­ნიშ­ნულ პრო­ექტს რე­ა­გი­რება არ მოჰყოლია ხელი­სუფ­ლების მხრი­დან. პრო­ექტის ავ­ტო­რის სო­ფიო ბეროშ­ვი­ლის თქმით: „ახლა ვა­პი­რებთ ხელ­მო­წე­რების აგ­რო­ვებას ამ პრო­ექ­ტის შე­სახებ".

გამოსავალი - დაბალანსებული კანონი

იუ­რის­ტები გა­მო­სა­ვალს კა­ნო­ნის დაბალან­სებაში, ასე­ვე სესხის პრო­ცენ­ტის ზღვრის დად­გე­ნა­ში ხედა­ვენ.  რა­მაც უნ­და შე­ა­ჩე­როს პრო­ცენ­ტის უსას­რუ­ლო ზრდა.­მა­თი თქმით, კა­ნონ­მა უნ­და შე­ა­ჩე­როს ძვი­რად­ღი­რებული ქო­ნების ია­ფად გაყიდ­ვაც. 

გამოსავალი - კეთილი ნება

ხელი­სუფ­ლების წარ­მო­მად­გენ­ლები ჯერჯერობით მხოლოდ კე­თილ ნებას იჩე­ნენ „კე­თი­ლი ნების სა­ფუძ­ველ­ზე ჩვენ ვრის­კავთ და აღ­სრუ­ლების სამ­სახურ­ში გა­და­ცე­მულ სა­აღ­სრუ­ლებლო ფურ­ცლებს არ ვას­რუ­ლებთ. კა­ნო­ნის ჩარ­ჩოებში ვმოქმე­დებთ, უბრა­ლოდ აქაც არის ვა­დები. გვინ­და და­ვინ­დოთ და არ გა­მო­ვაგ­დოთ  სახლებიდან გა­ჭირ­ვებულები., თუმ­ცა ეს არის რის­კი," - ამბობს გია ცა­გა­რე­იშ­ვი­ლი.

ამა­სობაში იუს­ტი­ცი­ის სა­მი­ნის­ტრო­ში კა­ნონ­ზე მუ­შაობენ, თუმ­ცა კონ­კრე­ტუ­ლად რა მი­მარ­თუ­ლებით უც­ნობია.

უც­ნობია პარ­ლა­მენ­ტში წარ­დგე­ნის ვა­დებიც. „კერ­ძო სა­მარ­თლის რე­ფორ­მის გან­მახორ­ცი­ე­ლებელი სა­კონ­სულ­ტაციო საბჭოს ფარ­გლებში შექ­მნი­ლია რამ­დე­ნი­მე სა­მუ­შაო ჯგუ­ფი, მათ შო­რის, კერ­ძო სა­მარ­თლის სა­კითხებზე მო­მუ­შა­ვე ჯგუ­ფი. ამ ჯგუ­ფის ფარ­გლებში მოხდება კა­ნონ­პრო­ექ­ტის შე­მუ­შა­ვება და განხილ­ვა. პარ­ლა­მენ­ტში წარ­დგე­ნის ზუს­ტი დრო ჯერ არ ვი­ცით," - გვპა­სუხობენ „ახალი გა­ზე­თის" მი­ერ მი­წე­რილ წე­რილ­ზე იუს­ტი­ცი­ის სა­მი­ნის­ტრო­დან.

სპე­ცი­ა­ლის­ტების თქმით აღ­ნიშ­ნუ­ლი სა­მუ­შაო შე­იძ­ლება წლის ბოლომ­დე ვერ დას­რულ­დეს.

მა­ნამ­დე კი სახეზეა „კა­ტას­ტრო­ფუ­ლი მდგო­მა­რეობა - ერ­თის მხრივ გამ­დიდ­რებული იპო­თე­კა­რები/­მიკ­რო­სა­ფი­ნან­სოები/ბან­კები და მე­ო­რეს მხრივ ბინა­და­კარ­გუ­ლი მო­სახლეობა, რო­მე­ლიც სო­ცი­ა­ლუ­რად და­უც­ვე­ლის სტა­ტუს­საც კი ვერ იღებს მუდ­მი­ვი საცხოვ­რებლის არ­ქო­ნის გა­მო, რომ მოხვდნენ მე­რი­ის სო­ცი­ა­ლუ­რი საცხოვ­რებლის გა­ცე­მის პრო­ექ­ტში", - აღ­ნიშ­ნავს სო­ფიო ბეროშ­ვი­ლი.

ავტორი: ეკა კუხალაშვილი